Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Hợp Đồng Kỳ Hạn

Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Hợp Đồng Kỳ Hạn

Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới phức tạp nhưng đầy cơ hội của giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi nhận thấy rằng bước đầu tiên và quan trọng nhất để thành công là nắm vững các công cụ bạn đang sử dụng. Trong thị trường phái sinh tiền điện tử, hai loại hợp đồng phổ biến nhất là Hợp đồng Vĩnh cửu (Perpetual Contracts) và Hợp đồng Kỳ hạn (Futures Contracts).

Mặc dù cả hai đều cho phép bạn suy đoán về giá tương lai của một tài sản mà không cần sở hữu tài sản cơ sở, sự khác biệt cốt lõi giữa chúng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chiến lược giao dịch, quản lý rủi ro và lợi nhuận của bạn. Bài viết này sẽ đi sâu vào những khác biệt này, giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt hơn khi tham gia thị trường.

Giới Thiệu Chung Về Hợp Đồng Tương Lai Tiền Điện Tử

Trước khi so sánh chi tiết, hãy nhớ rằng hợp đồng tương lai là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cụ thể (trong trường hợp này là tiền điện tử) tại một mức giá đã định vào một ngày trong tương lai. Chúng được sử dụng chủ yếu cho mục đích phòng ngừa rủi ro (hedging) và đầu cơ (speculation).

Trong thị trường tiền điện tử, hợp đồng tương lai thường được thanh toán bằng stablecoin (như USDT) hoặc bằng chính tài sản cơ sở (như BTC). Tính năng đặc trưng của sàn giao dịch hợp đồng tương lai crypto, bao gồm thanh khoản cao và phí giao dịch thấp, là yếu tố thu hút các nhà giao dịch chuyên nghiệp và mới tham gia [1].

Hợp Đồng Kỳ Hạn (Futures Contracts) Truyền Thống

Hợp đồng kỳ hạn là hình thức phái sinh cổ điển nhất. Chúng có các đặc điểm xác định rõ ràng về ngày đáo hạn và cơ chế thanh toán.

1. Ngày Đáo Hạn (Expiration Date)

Đặc điểm quan trọng nhất của hợp đồng kỳ hạn là chúng **luôn có ngày đáo hạn cố định**.

• Khi bạn mở một vị thế (long hoặc short) với hợp đồng kỳ hạn, vị thế đó sẽ tự động đóng lại hoặc được thanh toán vào ngày cụ thể đã thỏa thuận trước (ví dụ: hợp đồng BTC/USD tháng 3/2024).
• Việc thanh toán có thể là thanh toán bằng tiền mặt (thường là stablecoin) hoặc giao hàng vật chất (ít phổ biến hơn trong crypto, nhưng vẫn tồn tại).

2. Định Giá và Cơ Chế Thanh Toán

Giá của hợp đồng kỳ hạn được neo vào giá giao ngay (spot price) của tài sản cơ sở. Tuy nhiên, do có ngày đáo hạn, giá hợp đồng kỳ hạn có thể giao dịch cao hơn (contango) hoặc thấp hơn (backwardation) so với giá giao ngay.

• **Contango:** Giá kỳ hạn > Giá giao ngay (Thường xảy ra khi thị trường kỳ vọng giá sẽ tăng hoặc do chi phí nắm giữ).
• **Backwardation:** Giá kỳ hạn < Giá giao ngay (Thường xảy ra khi có áp lực bán mạnh hoặc do lãi suất âm).

3. Quản Lý Vị Thế

Nhà giao dịch phải chủ động quản lý ngày đáo hạn. Nếu bạn muốn duy trì vị thế sau ngày đáo hạn, bạn phải đóng vị thế hiện tại và mở một vị thế mới với hợp đồng có ngày đáo hạn xa hơn. Điều này tạo ra chi phí giao dịch và có thể làm gián đoạn chiến lược dài hạn.

Hợp Đồng Vĩnh Cửu (Perpetual Contracts)

Hợp đồng Vĩnh cửu, được phổ biến rộng rãi bởi BitMEX và hiện là tiêu chuẩn trên hầu hết các sàn giao dịch tiền điện tử, là một sự đổi mới nhằm mô phỏng gần nhất hành vi của giao dịch giao ngay (spot trading) nhưng với đòn bẩy.

1. Không Có Ngày Đáo Hạn

Đây là sự khác biệt lớn nhất và quan trọng nhất. Hợp đồng vĩnh cửu **không có ngày đáo hạn**.

• Về mặt lý thuyết, bạn có thể giữ vị thế long hoặc short mãi mãi, miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ (margin) để tránh bị thanh lý.
• Điều này mang lại sự linh hoạt cao hơn cho các nhà giao dịch muốn giữ vị thế trong thời gian dài mà không cần phải cuộn (roll over) hợp đồng.

2. Cơ Chế Phí Tài Trợ (Funding Rate)

Vì không có ngày đáo hạn để đưa giá hợp đồng về giá giao ngay, Hợp đồng Vĩnh cửu sử dụng một cơ chế độc đáo gọi là **Phí Tài Trợ (Funding Rate)** để neo giá hợp đồng với giá giao ngay.

• Phí Tài Trợ là một khoản thanh toán định kỳ (thường là 8 giờ một lần) giữa những người nắm giữ vị thế long và short.
• **Nếu Giá Vĩnh Cửu > Giá Giao Ngay (Thị trường Bullish):** Những người nắm giữ vị thế Long phải trả phí cho những người nắm giữ vị thế Short. Điều này khuyến khích bán khống và kéo giá hợp đồng về gần giá giao ngay.
• **Nếu Giá Vĩnh Cửu < Giá Giao Ngay (Thị trường Bearish):** Những người nắm giữ vị thế Short phải trả phí cho những người nắm giữ vị thế Long.

Việc hiểu rõ cơ chế Funding Rate là cực kỳ quan trọng. Nếu bạn đang giữ một vị thế lớn trong thời gian dài và thị trường đang có Funding Rate dương cao, chi phí nắm giữ có thể trở nên đáng kể, đôi khi còn lớn hơn cả phí giao dịch thông thường. Các nhà giao dịch có thể tìm hiểu thêm về các chỉ báo kỹ thuật, như RSI, để xác định thời điểm vào lệnh hợp lý, điều này cũng quan trọng khi cân nhắc chi phí Funding Rate [2].

3. Thanh Lý (Liquidation)

Trong cả hai loại hợp đồng, việc sử dụng đòn bẩy đều dẫn đến rủi ro thanh lý. Tuy nhiên, trong hợp đồng vĩnh cửu, do không có ngày đáo hạn, rủi ro thanh lý chỉ xảy ra khi ký quỹ của bạn giảm xuống dưới mức ký quỹ duy trì (Maintenance Margin) do biến động giá bất lợi.

Bảng So Sánh Chi Tiết

Để làm rõ hơn, bảng sau đây tóm tắt các điểm khác biệt chính giữa hai loại hợp đồng:

Đặc Điểm	Hợp Đồng Kỳ Hạn (Futures)	Hợp Đồng Vĩnh Cửu (Perpetual)
Ngày Đáo Hạn	Bắt buộc (có ngày cụ thể)	Không có (Vĩnh viễn)
Cơ Chế Neo Giá	Sự hội tụ tại ngày đáo hạn	Phí Tài Trợ (Funding Rate) định kỳ
Chi Phí Nắm Giữ Dài Hạn	Chi phí cơ hội (do giá kỳ hạn)	Phí Tài Trợ (có thể dương hoặc âm)
Mục Đích Sử Dụng Phổ Biến	Phòng ngừa rủi ro theo lịch trình, giao dịch chênh lệch giá có thời hạn	Giao dịch đầu cơ, sử dụng đòn bẩy cao, giao dịch theo xu hướng
Rủi Ro Thanh Lý	Có thể xảy ra trước ngày đáo hạn nếu giá biến động mạnh	Xảy ra khi ký quỹ duy trì không đủ do biến động giá

Phân Tích Chuyên Sâu Về Ứng Dụng Chiến Lược

Sự lựa chọn giữa Perpetual và Futures phụ thuộc hoàn toàn vào mục tiêu giao dịch của bạn.

Khi Nào Nên Sử Dụng Hợp Đồng Kỳ Hạn?

1. **Phòng Ngừa Rủi Ro Có Lịch Trình:** Nếu một công ty khai thác Bitcoin muốn khóa giá bán BTC của họ trong 3 tháng tới, hợp đồng kỳ hạn là lựa chọn tự nhiên vì nó cung cấp sự đảm bảo về ngày thanh toán. 2. **Giao Dịch Chênh Lệch Giá (Basis Trading):** Các nhà giao dịch chuyên nghiệp thường sử dụng sự chênh lệch giá giữa hợp đồng kỳ hạn và giá giao ngay để thực hiện các chiến lược arbitrage. Ví dụ, họ có thể mua trên giao ngay và bán hợp đồng kỳ hạn (nếu đang ở trạng thái contango) để kiếm lợi nhuận mà không cần dự đoán hướng đi của thị trường. Chiến lược này đòi hỏi hiểu biết sâu sắc về cách tận dụng chênh lệch giá [3]. 3. **Tránh Rủi Ro Funding Rate:** Nếu bạn không muốn phải trả hoặc nhận phí tài trợ liên tục, kỳ hạn là lựa chọn an toàn hơn cho việc giữ vị thế trung lập hoặc dài hạn.

Khi Nào Nên Sử Dụng Hợp Đồng Vĩnh Cửu?

1. **Giao Dịch Đòn Bẩy Tối Đa:** Vì không có ngày đáo hạn, Perpetual cho phép nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy cao để nắm giữ vị thế trong thời gian ngắn hoặc trung bình mà không bị giới hạn bởi lịch trình thanh toán. 2. **Giao Dịch Theo Xu Hướng (Trend Following):** Đối với những nhà giao dịch tin rằng một xu hướng sẽ tiếp diễn trong nhiều tuần hoặc tháng, Perpetual là công cụ lý tưởng vì nó loại bỏ sự phức tạp của việc cuộn hợp đồng. 3. **Đơn Giản Hóa Giao Dịch:** Đối với hầu hết các nhà giao dịch bán lẻ tham gia thị trường crypto, Perpetual đơn giản hơn để sử dụng vì nó hoạt động gần giống như giao dịch margin trên sàn giao ngay, nhưng với khả năng đi short dễ dàng hơn.

Rủi Ro Đặc Thù Cần Lưu Ý

Dù bạn chọn loại nào, giao dịch hợp đồng tương lai đều đi kèm với rủi ro vốn có, đặc biệt là khi sử dụng đòn bẩy.

Rủi Ro Thanh Lý (Áp Dụng Cho Cả Hai)

Đòn bẩy khuếch đại cả lợi nhuận và thua lỗ. Nếu thị trường đi ngược lại dự đoán của bạn, tài khoản ký quỹ của bạn có thể bị thanh lý, dẫn đến mất toàn bộ số tiền ký quỹ cho vị thế đó. Việc quản lý rủi ro và đặt lệnh dừng lỗ (Stop-Loss) là điều bắt buộc.

Rủi Ro Funding Rate (Chỉ áp dụng cho Perpetual)

Trong các đợt biến động mạnh (ví dụ: đợt tăng giá parabol), Funding Rate dương có thể trở nên cực kỳ cao (ví dụ: 0.05% mỗi 8 giờ). Nếu bạn đang giữ vị thế Long, bạn sẽ phải trả phí liên tục. Nếu bạn không tính toán chi phí này, nó có thể ăn mòn lợi nhuận của bạn hoặc thậm chí khiến bạn bị thanh lý sớm hơn dự kiến nếu bạn không có đủ ký quỹ để trang trải cả mức lỗ chưa thực hiện và phí tài trợ.

Rủi Ro Thanh Khoản và Giá Đáo Hạn (Chỉ áp dụng cho Futures)

Trong các hợp đồng kỳ hạn có ngày đáo hạn gần, thanh khoản có thể kém hơn so với hợp đồng vĩnh cửu. Hơn nữa, khi ngày đáo hạn đến gần, giá hợp đồng kỳ hạn sẽ hội tụ mạnh mẽ về giá giao ngay. Nếu bạn không đóng vị thế đúng lúc, sự khác biệt nhỏ giữa giá hợp đồng và giá giao ngay ngay trước khi thanh toán có thể gây ra sự khác biệt nhỏ trong kết quả cuối cùng so với giao dịch giao ngay.

Kết Luận

Hiểu rõ sự khác biệt giữa Hợp đồng Vĩnh cửu và Hợp đồng Kỳ hạn là nền tảng cho bất kỳ chiến lược giao dịch phái sinh tiền điện tử thành công nào.

• **Hợp Đồng Kỳ Hạn** là công cụ có cấu trúc, có ngày kết thúc, lý tưởng cho phòng ngừa rủi ro có lịch trình và giao dịch chênh lệch giá có thời hạn.
• **Hợp Đồng Vĩnh Cửu** là công cụ linh hoạt, không có ngày kết thúc, được neo giữ bởi Phí Tài Trợ, lý tưởng cho giao dịch đầu cơ đòn bẩy và theo xu hướng.

Là một nhà giao dịch, bạn nên làm quen với cả hai loại, nhưng hãy bắt đầu bằng cách thành thạo loại phù hợp nhất với khung thời gian và mục tiêu lợi nhuận của bạn. Luôn luôn ưu tiên quản lý rủi ro và tính toán chi phí nắm giữ (đặc biệt là Funding Rate trong Perpetual) để tối ưu hóa lợi nhuận của bạn trên thị trường năng động này.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.